Biopsja pod kontrolą USG

Biopsja pod kontrolą usg jest zabiegiem polegającym na pobraniu komórek lub tkanek z podejrzanej zmiany widocznej w usg. Pobrany materiał jest następnie opracowany i oceniany przez patologa.
W zależności od lokalizacji zmiany, jej wielkości i obrazu usg, podejrzewanej patologii możemy wykonać biopsję cienkoigłową lub gruboigłową. O rodzaju biopsji decyduje lekarz kierujący i/lub lekarz radiolog wykonujący biopsję.

BACC – biopsja aspiracyjna cienkoigłowa celowana

Metoda pobierania materiału komórkowego (cytologicznego) poprzez nakłucie zmiany ogniskowej (guza) cienką igłą pod kontrolą usg. Dzięki zmniejszonej łączności, która cechuje utkanie tkankowe większości nowotworów, bez trudu aspiruje się (zasysa) do światła igły komórki z litych guzów rozrastających się w głębi tkanek. Zaaspirowany w czasie biopsji materiał jest następnie rozmazywany na szkiełku, barwiony i poddawany ocenie cytopatologa, który potrafi trafnie rozpoznać chorobę z drobnego, często nawet kilkukomórkowego preparatu. Biopsja cienkoigłowa, poza ukłuciem jest całkowicie niebolesna i nie wymaga żadnych środków przeciwbólowych ani przed, ani po jej wykonaniu, a u większości chorych przypomina zastrzyk domięśniowy, tylko że w nietypowym miejscu.

Opis procedury

W trakcie badania pacjent siedzi lub leży. Lekarz odkaża skórę pacjenta w miejscu wybranym do biopsji oraz sondę do badań usg. Igły używane do biopsji różnią się bardzo typem, długością i średnicą. Zazwyczaj używa się igieł o średnicy 0,6-0,8 mm. W przypadku, gdy guz jest wyczuwalny, lekarz ujmuje go dwoma palcami, a drugą ręką wykonuje biopsję weryfikując lokalizację igły w obrazie usg. Przy zmianach niebadalnych biopsję od początku wykonuje się pod kontrolą usg.

Po przekłuciu skóry i dotarciu igłą do zmiany, lekarz porusza igłą do przodu i do tyłu, aspirując do strzykawki materiał komórkowy zmiany/guza, każdym razem zmieniając kierunek wkłucia igły. Materiał aspiruje strzykawką o pojemności 10-20 cm3. Przed usunięciem igły ze zmiany lekarz zaprzestaje zasysania materiału komórkowego, aby po odłączeniu igły od strzykawki uniknąć wszczepienia komórek zaaspirowanych w kanał biopsyjny. Po usunięciu igły zakłada badanemu w miejscu wkłucia jałowy opatrunek, który przez kilka minut uciska palcem. Następnie lekarz uzyskany materiał do badań cytologicznych wydmuchuje strzykawką z igły na szkiełko podstawowe, zanurza je w płynie utrwalającym i przekazuje do barwienia i oceny patologowi. W przypadku torbieli do badania przesyła się w strzykawce płyn, który się odwirowuje i z osadu wykonuje rozmazy.

Czas

Badanie (pobranie materiału komórkowego) trwa od kilku do kilkunastu minut. O czasie i miejscu uzyskania wyniku cytologicznego pacjent jest poinformowany po wykonanej biopsji.

Informacje, które należy zgłosić lekarzowi radiologowi wykonującemu badanie :

Przed badaniem

  • Skłonność do krwawień (skaza krwotoczna)
  • Uczulenie na leki, zewnętrzne środki odkażające (np. jodynę)

W czasie badania

  • Wszelkie doznania bólowe, inne niepokojące objawy

Jak należy zachowywać się po badaniu ?

  • Ucisnąć miejsce wkłucia igły jałowym gazikiem przez 5 minut

Możliwe powikłania po badaniu

  • Badanie na ogół jest bezpieczne
  • Bardzo rzadko może wystąpić krwiak w miejscu wkłucia igły
  • Na podstawie dostępnego piśmiennictwa możliwość wszczepienia komórek nowotworowych do kanału wkłucia igły jest zerowa

Najczęściej wykonywanymi biopsjami cienkoigłowymi są biopsje tarczycy i piersi oraz węzłów chłonnych. Wykonuje się również szereg biopsji zmian palpacyjnych (wyczuwalnych) oraz niewyczuwalnych zobrazowanych w badaniu usg w różnych miejscach ciała człowieka.

Wskazania do biopsji cienkoigłowej piersi

  • wykrycie zmiany niezłośliwej w badaniach obrazowych
  • wznowa miejscowa raka
  • diagnostyka guzów o zaawansowaniu miejscowym i regionalnym
  • pozyskanie materiału do oznaczenia stanu receptorów (ER, PgR) w raku piersi
  • pobranie do badania płynu z torbieli, uwolnienie płynu z torbieli w przypadku torbieli zapalnej lub dużych dolegliwości bólowych związanych z obecnością torbieli

Wskazania do biopsji cienkoigłowej tarczycy

  • najczęstszym wskazaniem do biopsji są guzki/zmiany ogniskowe o średnicy przekraczającej 1 cm – szczególnie guzki szybko rosnące z twardą konsystencją oraz w towarzystwie podejrzanych węzłów chłonnych oraz posiadające niepokojący obraz usg
  • przeprowadzenie biopsji może być również wskazane u osób z guzkiem/zmianą mniejszą od 1 cm, jeżeli w wywiadzie stwierdzono napromieniowanie szyi lub głowy bądź występowanie raka tarczycy w rodzinie
  • w celu opróżnienia zmiany z płynu i zmniejszenia w ten sposób jej rozmiarów
  • diagnostyka zapaleń tarczycy

BIOPSJA GRUBOIGŁOWA – (OLIGOBIOPSJA)

To jedna z technik punkcyjnych, której celem jest uzyskanie materiału tkankowego (histologicznego) z wykrytego u pacjenta podejrzanego ogniska (guza). Do tego celu stosuje się różne typy igieł biopsyjnych o średnicy powyżej 1,2 mm. Niektóre wyposażone są w przyrządy (strzykawka automatyczna) umożliwiające wykonanie nakłucia przy pomocy jednej ręki. Jest to zabieg bolesny.

Opis badania

Pacjent przyjmuje pozycję siedzącą lub leżącą, zależnie od miejsca wybranego do biopsji. Po odkażeniu skóry np. jodyną, lekarz podaje środek znieczulający miejscowo (2% roztwór lignokainy), ostrzykując skórę, zmianę chorobową i otaczające tkanki. Następnie lekarz wykonuje skalpelem niewielkie nacięcie na skórze pacjenta (w miejscu umożliwiającym wycięcie blizny w czasie ostatecznej operacji) nad zmianą ogniskową (guzem). Poprzez drobne nacięcie lekarz wprowadza grubą igłę biopsyjną, aż do napotkania oporu, jaki stawia guz. Wykonuje się to pod kontrolą obrazu w usg. Następnie zsuwa się osłonę igły (charakterystyczny „strzał”) wycinając fragment tkanki (walec tkankowy) do badania histopatologicznego. Pobrany materiał tkankowy zostaje utrwalony w formalinie. Po wykonanym zabiegu zakładany jest jałowy opatrunek, a miejsce pobrania silnie uciskane palcem przez kilka minut.

Czas

Badanie (pobranie materiału tkankowego) trwa od kilkunastu do kilkudziesięciu minut.

Materiał tkankowy pobrany w trakcie badania diagnostycznego po odpowiednim przygotowaniu, można oglądać w postaci preparatów barwionych. Zarówno przygotowanie, jak i ocena preparatów jest dokonywana przez histopatologa. Preparaty barwione (wykonywane w tzw. trybie zwykłym) dają najlepszą jakość preparatu histopatologicznego. Dzieje się to kosztem czasu potrzebnego do przygotowania preparatów (kilka dni). Jednak tak przygotowany preparat histopatologiczny pozwala na łatwiejsze i dokładniejsze odróżnienie poszczególnych elementów komórkowych czy tkankowych. Niekiedy, dla uzyskania dodatkowych informacji, pobrany materiał do badania poddaje się dodatkowym technikom laboratoryjnym np. immunohistochemicznej. Może to wydłużać czas przygotowania preparatu.
O czasie i miejscu uzyskania wyniku histologicznego zostanie pacjent poinformowany po wykonanej biopsji.

Informacje, które należy zgłosić lekarzowi radiologowi wykonującemu badanie :

Przed badaniem

  • Skłonność do krwawień (skaza krwotoczna)
  • Uczulenie na leki, zewnętrzne środki odkażające (np. jodynę)

W czasie badania

  • Wszelkie doznania bólowe, inne niepokojące objawy

Jak należy zachowywać się po badaniu ?

  • W dniu badania nie bierzemy prysznica, nie wchodzimy do wody (nie zamaczamy opatrunku)
  • Przyklejony jałowy opatrunek zasłaniający ranę pozostawiamy przez 1-2 dni. Następnie dbamy o czystość rany (można ją przemywać wodą utlenioną), zmieniając codzienne opatrunek
  • „Steristrips” utrzymujące razem brzegi rany pozostawimy do samodzielnego odklejenia się (potrwa to kilka dni) – jeżeli zastosowano
  • Zalecamy, aby w dniu biopsji unikać ćwiczeń fizycznych i cięższych prac
  • W przypadku konieczności przyjęcia leku przeciwbólowego proponujemy Paracetamol. Unikać należy stosowania Aspiryny, Nurofenu. Zmniejszenie dolegliwości bólowych spowoduje również zastosowanie zimnego okładu (lód) na miejsce biopsji

Możliwe powikłania po badaniu

  • Zasinienie lub krwiak wokół miejsca biopsji – jest normalnym i częstym objawem. Jego ustąpienie może potrwać nawet do kilku tygodni
  • Krwawienie – jeżeli wystąpi z rany pobiopsyjnej proszę zastosować mocny ucisk tego miejsca przez co najmniej 10 minut. Jeżeli krwawienie nie ustąpi proszę skontaktować się z nami używając jednego z podanych telefonów
  • Infekcja – jej oznakami może być silny ból w miejscu biopsji, wyciek z rany pobiopsyjnej, stany podgorączkowe i gorączka. W sytuacji zaobserwowania tych objawów proszę skontaktować się z lekarzem rodzinnym w celu zastosowania antybiotykoterapii