USG jamy brzusznej i miednicy małej jest najczęściej wykonywanym badaniem ultrasonograficznym. W badaniu tym oceniamy wszystkie narządy miąższowe (wątrobę, śledzionę, trzustkę, nerki, nadnercza), a także pęcherzyk żółciowy i drogi żółciowe, aortę i duże naczynia, przestrzeń zaotrzewnową, pęcherz moczowy, gruczoł krokowy, macicę i przydatki. USG umożliwia także zdiagnozowanie występowania płynu w jamie brzusznej, pozwala stwierdzić, czy dany narząd uległ powiększeniu oraz ustalić źródło występującego bólu. Ponadto możliwa jest ocena ogólnego stanu żołądka, dwunastnicy i jelit choć ze względu na strukturę tych organów i występujące w nich masy pokarmowe oraz gaz niejednokrotnie ocena ta jest trudna, fragmentaryczna czy wręcz niemożliwa.
Badanie usg jamy brzusznej i miednicy mniejszej znajduje także pierwszorzutowe zastosowanie w monitorowaniu rozpoznanych już chorób, a także jako badanie profilaktyczne u osób zdrowych.
Wskazania do wykonania USG jamy brzusznej i miednicy mniejszej
- bóle brzucha o ostrym i przewlekłym charakterze
- wyczuwalne palpacyjnie guzy w jamie brzusznej
- powiększenie obwodu brzucha
- podejrzenie kamicy żółciowej lub nerkowej
- żółtaczka
- wymioty i/lub biegunka
- krwawienie z przewodu pokarmowego, układu moczowego, dróg rodnych
- utrudnienia w oddawaniu moczu i stolca
- utrata wagi ciała
- gorączka o niejasnej przyczynie
- urazy brzucha
- choroby nowotworowe (wykrywanie zmian, monitorowanie leczenia, poszukiwanie przerzutów);
- podejrzenie wad rozwojowych, dotyczących narządów wewnętrznych jamy brzusznej
Przygotowanie do badania USG jamy brzusznej i miednicy mniejszej
Badanie USG jamy brzusznej jest najbardziej efektywne – (dokładne) jeśli Pacjent zastosuje się do następujących wskazówek:
- 72-48 godzin przed badaniem prosimy zastosować dietę lekkostrawną. Wykluczyć z niej należy surowe warzywa i owoce, ciemne pieczywo, potrawy wzdymające
- 6 godzin przed badaniem prosimy o nie przyjmowanie pokarmów stałych i napojów gazowanych oraz kawy i mocnej herbaty
- przyjęcie około 6 szklanek wody pozwala na wypełnienie pęcherza moczowego – co jest bardzo ważne w przypadku oceny narządów miednicy małej. UWAGA – ilość potrzebnej wody do właściwego wypełnienia pęcherza moczowego jest bardzo zróżnicowana i zależy od wielu czynników m.in. wieku pacjenta, pory dnia, pory roku, stanu uwodnienia organizmu, standardowej dotychczasowej dziennej konsumpcji płynów etc. Najlepszym wskaźnikiem właściwego wypełnienia pęcherza moczowego jest uczucie parcia na mocz odczuwane tuż przed rozpoczęciem badania usg
- dodatkowo należy zastosować lek, który ma na celu usunięcie powietrza z przewodu pokarmowego, ponieważ jest ono przeszkodą dla ultradźwięków, np.: Espumisan, Esputikon, Disflatyl, Gastrosil lub podobne, 3 x dziennie po 2 kapsułki po jedzeniu przez 3 dni poprzedzające badanie, a w dniu badania dodatkowo 2 kapsułki na 2 godziny przed badaniem. Lek można kupić w aptece bez recepty. Jest on szczególnie wskazany u pacjentów z tendencją do zaparć i wzdęć brzucha.
Przebieg badania USG jamy brzusznej i miednicy mniejsze
Badanie wykonuje się w pozycji leżącej na plecach, z rękoma uniesionymi nad głowę lub ułożonymi pod głową. W celu dodatkowego zobrazowanie niektórych organów lekarz wykonujący badanie może poprosić pacjenta o ułożenie się kolejno na jednym i na drugim boku. Może też kontynuować badanie w pozycji stojącej pacjenta. Lekarz, po uprzednim zebraniu wywiadu, nakłada na powierzchnię głowicy USG cienką warstwę żelu i przesuwając sondę po powierzchni skóry, ogląda i ocenia na monitorze poszczególne organy i struktury jamy brzusznej i miednicy mniejszej (oceniając ewentualne zmiany patologiczne). W czasie wykonywania badania bardzo istotna jest odpowiednia współpraca pacjenta z lekarzem. Możliwość nabrania pełnego wdechu i pozostawania przez krótkie okresy czasu w bezdechu na wdechu przez pacjenta jest niejednokrotnie istotnym warunkiem umożliwiającym pełne zobrazowanie struktur położonych szczególnie podprzeponowo (wątroba, pęcherzyk żółciowy, śledziona). Obraz widoczny na ekranie monitora można w każdej chwili badania zarejestrować na papierze termoczułym, ewentualnie na innych nośnikach elektronicznych (płyta CD/DVD, twardym dysku, urządzeniach USB).
Wynik wykonanego badania usg jamy brzusznej i miednicy mniejszej stanowi opis zobrazowanych struktur, opis ewentualnie stwierdzonych patologii oraz rozpoznanie wraz z ewentualnymi zaleceniami. W przypadku stwierdzenia patologii do wyniku badania dołączana jest dokumentacja zdjęciowa zobrazowanych nieprawidłowości.